Trening medyczny zwierząt

Spis treści:

1. Czym jest trening medyczny?
2. Historia treningu medycznego
3. Obecne podejście
4. Co właściwie można osiągnąć treningiem medycznym?

Czym jest trening medyczny?

Jest to procedura szkoleniowa przygotowująca zwierzę do wykonywania na nim zabiegów higieniczno-weterynaryjnych, mająca na celu minimalizację stresu. Trening medyczny polega na oswojeniu zwierzęcia z zabiegami i procedurami medycznymi w stopniu umożliwiającym współpracę zwierzęcia z opiekunem. Odnosi się do wszystkich czynności służących utrzymaniu zdrowia i zapewnienia dobrostanu zwierząt.

Historia treningu medycznego

Obecna forma treningu medycznego narodziła się w ogrodach zoologicznych. Ze względu na trudność wykonywania badań oraz zabiegów medycznych u dzikich zwierząt trzymanych w niewoli, trening ten został ukształtowany w celu przyzwyczajenia zwierząt do niezbędnych procedur medycznych, przy jednoczesnej minimalizacji stresu.

Współczesne podejście do szkolenia zwierząt miało swoje początki w “Projekcie Gołąb” z wczesnych lat 40tych XX wieku, w którym szkolono gołębie do naprowadzania bomb, oraz w późniejszych pracach i odkryciach profesora Skinner’a i jego studentów – Kellera i Marian Breland. Brelandowie zastosowali zdobytą we wspomnianych badaniach wiedzę w parkach ze zwierzętami morskimi, zaczynając od parku Marineland na Florydzie. Sukces zastosowanego przez Brelandów treningu, opierającego się na warunkowaniu instrumentalnym (polegającym na kształtowaniu reakcji poprzez nagradzanie pożądanych zachowań) przyczynił się do rozprzestrzenienia tej metody pracy na inne parki w Stanach Zjednoczonych. Kluczowe dla wysiłków szkoleniowych Brelandów były publiczne demonstracje tego, jak pozytywne wzmocnienie może być wykorzystane do ukształtowania niemalże każdego zachowania. Dalsza popularyzacja szkoleń opartych o techniki wzmocnień pozytywnych miała miejsce w latach 80tych XX wieku, po publikacji książek Karen Pryor. Tematem zainteresowały się ogrody zoologiczne, gdzie bardzo szybko dostrzeżono potencjał treningu do poprawy skuteczności, bezpieczeństwa oraz etyczności przeprowadzania zabiegów medycznych i kontroli weterynaryjnych u zwierząt. Lata 90te i przełom wieków charakteryzuje rozkwit i popularyzacja metod pracy ze zwierzętami opartych na systemie nagród.

Obecne podejście

Obecnie trening medyczny rozpowszechnił się daleko poza mury ogrodów zoologicznych i jest stosowany przez odpowiedzialnych behawiorystów i opiekunów wszelakich zwierząt — od zwierząt gospodarskich po zwierzęta domowe. Trening medyczny z użyciem etycznych metod modyfikacji zachowań, oparty na świadomej współpracy, dobrowolności i komunikacji, polegający przede wszystkim na aranżacji środowiska, habituacji, odczulaniu i przeciwwarunkowaniu ma nieoceniony wpływ na krótko i długoterminowy dobrostan każdego zwierzęcia. Jako odpowiedzialni opiekunowie, powinniśmy dążyć do zapewnienia naszym podopiecznym jak najwyższego standardu życia. Dlatego dobrowolne uczestnictwo zwierzęcia we własnej opiece powinno być naszym celem. To, jak zwierzę reaguje na otoczenie oraz sposób, w jaki radzi sobie ze stresorami, jest ważne dla zrozumienia dobrostanu poszczególnych zwierząt.

Szkolenie zwierząt do dobrowolnej współpracy podczas rutynowych zabiegów pielęgnacyjnych i weterynaryjnych może przyczynić się do poprawy zdrowia poprzez zmniejszenie potrzeby stosowania sedacji oraz zredukowanie ryzyka urazów u zwierząt (Reinhardt i Cowley, 1990; Turkkan, 1990; Laule i in., 1992). Przyzwyczajając zwierzęta do elementów oraz czynności towarzyszących interwencjom medycznym, opiekunowie i pracownicy służby zdrowia mogą znacząco zmniejszyć stres doświadczany przez zwierzęta podczas takich procedur. Poprawia to nie tylko dobrostan i komfort zwierząt, ale także zwiększa bezpieczeństwo i skuteczność przeprowadzanych zabiegów. Spokojne zwierzę jest mniej skłonne do nieprzewidywalnej reakcji, co zmniejsza ryzyko obrażeń zarówno u zwierzęcia, jak i u opiekuna lub lekarza weterynarii. Ponadto stres może wpływać na parametry fizjologiczne, dlatego minimalizując ten czynnik, wyniki badań będą bardziej dokładne i reprezentatywne dla rzeczywistego stanu zdrowia zwierzęcia.

Co właściwie można osiągnąć treningiem medycznym?

Odpowiadając krótko — bardzo wiele. Od prostych zabiegów, takich jak obcinanie pazurów u psa czy kota, przez podawanie zastrzyków i leków, nawet tych nieprzyjemnych, kończąc na zdumiewających przykładach, takich jak:

Wykonywanie pomiarów obwodu morświna w ośrodku badawczym Fjord&Bælt (Fjord&Bælt, Kerteminde, Dania):

Pobieranie krwi u fok w ośrodku rehabilitacyjno-edukacyjnym w Niemieckim Friedrichskoog (The Seal Centre Friedrichskoog, Niemcy):

Monitorowanie ciąży u fok w Helskim fokarium (zdjęcie własne):

Przegląd jamy ustnej u lwicy w ogrodzie zoologicznym w stolicy Stanów Zjednoczonych (Smithsonian’s National Zoo & Conservation Biology Institute, Washington):

W Ethoplanet trening medyczny jest nieodzownym elementem codziennej pracy, jak również kluczowym elementem wiedzy, jaka jest przekazywana podczas kursów. Szkolenie zwierząt do spokojnego uczestnictwa w procedurach medycznych, począwszy od rutynowego pobierania krwi po bardziej złożone badania diagnostyczne, stanowi znaczący postęp w weterynarii i opiece nad zwierzętami.

„Powinniśmy pracować ze zwierzętami tak, jakby bram i drzwi nie było; jakby mogły odejść w dowolnym momencie. Jeśli wtedy zdecydują się zostać i pracować z tobą, możesz powiedzieć, że łączy was więź i zaufanie, a zwierzę naprawdę jest zainteresowane byciem z tobą.” (cytat zaczerpnięty z Brando, S. I. (2012) będący fragmentem osobistej komunikacji autorki z J. McBain w 2008).