Socjalizacja i deprywacja rodzicielska u papug
Spis treści:
- Czym jest socjalizacja?
- Naturalny proces
- Ręczne karmienie, a socjalizacja
- Wpływ deprywacji rodzicielskiej na zwierzęta
- Podsumowanie
Wiele osób decydując się na zakup papugi, wybiera młode osobniki. Takie papugi wymagają od nas mnóstwo uwagi i zaangażowania w ich proces rozwoju. Bardzo istotną rzeczą jest socjalizacja papug, która zaczyna się już w gnieździe, w towarzystwie rodzeństwa i rodziców, a później jest kontynuowana w naszym domu. Ma ona ogromny wpływ na umiejętności społeczne zwierzęcia w dorosłym życiu. Nieprawidłowa socjalizacja może bowiem doprowadzić do różnych zaburzeń behawioralnych. Czym jest w takim razie socjalizacja, na czym ona polega oraz jakie skutki niesie jej brak? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Czym jest socjalizacja?
Socjalizacja jest definiowana, jako proces integracji jednostki z systemem społecznym i nabywanie podstawowych cech społecznych. Podczas socjalizacji młode osobniki dorastają pod wpływem różnorodnych czynników społecznych, biologicznych i związanych z dojrzewaniem, które ostatecznie powinny zaowocować odpowiednio funkcjonującym dorosłym osobnikiem, zdolnym do interakcji z innymi osobnikami swojego gatunku, w typowy i przewidywalny dla gatunku sposób.
Socjalizację można podzielić na pierwotną i wtórną.
- Socjalizacja pierwotna jest pierwszą i podstawową formą socjalizacji. W tym okresie zwierzę uczy się wzorców zachowań od rodziców i rodzeństwa.
- Socjalizacja wtórna wiążę się natomiast z nawiązywaniem kontaktów z osobnikami z poza rodziny (inne papugi, ludzie) oraz uczeniem się funkcjonowania w innych grupach społecznych.
Naturalny proces
Ciekawe zjawisko występuje u wróbliczek modrobrewych (Forpus conspicillatus). Podloty, w momencie kiedy opuszczają swoje gniazda tworzą razem niewielkie grupy. Spędzają razem czas, kiedy ich rodzice odlatują na żerowanie. W ten sposób młode mogą doświadczyć kontaktów społecznych z innymi rówieśnikami (z innych gniazd), poznawać typowe dla gatunku zachowania i nawiązywać relacje. Dodatkowo podloty, które dorastały same w gnieździe, mają okazję socjalizować się w grupie – szukają one aktywnie kontaktu z rówieśnikami. Pojedyncze podloty, bez tej możliwości miały w przyszłości trudności w utworzeniu stałej pary rozrodczej. Wczesna socjalizacja u tego gatunku składa się z czterech etapów:
- Krótki okres intensywnej opieki rodzicielskiej.
- Okres interakcji z rodzeństwem oraz z niespokrewnionymi osobnikami w grupie.
- Okres, w którym osobniki z grupy przemieszczają się razem, eksplorując najbliższą okolicę.
- Okres, w którym tworzą się silne relacje między rodzeństwem, a młode są już niezależne od grupy i rodziców.
Proces wczesnej socjalizacji będzie się różnił w zależności od gatunku. U innych gatunków socjalizacja może zachodzić tylko przy obecności rodziców i rodzeństwa, bez tworzenia grup. Pokazuje to, jak duży wpływ na zachowanie i sukcesy rozrodcze papug, ma obecność rodziców oraz rówieśników w rozwoju piskląt. To tutaj wszystko się zaczyna!
Ręczne karmienie, a socjalizacja
Papugi uczą się kontaktów społecznych od swoich rodziców i rodzeństwa, jednak w warunkach hodowlanych nie zawsze jest to możliwe. Ręcznie karmione papugi są bardzo popularne, ponieważ szybko nawiązują kontakt z człowiekiem i stają się „idealnymi” pupilami. Proces ręcznego karmienia polega na częściowym lub całkowitym pozbawieniu piskląt opieki rodzicielskiej (od kilku tygodni, do kilku miesięcy w zależności od gatunku), a więc pisklęta są pozbawione socjalizacji pierwotnej. Pisklęta/ jajka zostają od razu lub po pewnym czasie zabierane z budek lęgowych i odchowywane w domowych warunkach. Karmieniem natomiast zajmują się hodowcy, dostarczając papugom pokarm wiele razy w ciągu dnia. Podczas ręcznego karmienia zdarza się, że papugi są odchowywane pojedynczo, bez towarzystwa rodzeństwa, czy rówieśników. Czasem ręczny odchów piskląt jest niestety koniecznością, w przypadku różnego rodzaju komplikacji, czy złego stanu zdrowia młodych.
Ręcznie karmione papugi wykazują silną chęć do kontaktów z ludźmi i zmniejszone preferencje do kontaktów z osobnikami tego samego gatunku ze względu na imprinting, co przekłada się na zaburzone preferencje socjalne i seksualne, a to z kolei może doprowadzić do różnych problemów behawioralnych. Kiedy ręcznie karmiona papuga zostanie umiejscowiona w klatce, gdzie po jednej stronie znajduje się człowiek, a po drugiej dwie papugi, prawdopodobnie będzie ona spędzać o wiele więcej czasu w pobliżu człowieka. Wczesne zabranie papugi z gniazda również zapobiega nauce typowej dla gatunku wokalizacji. Kiedy pisklęta/podloty nie są prawidłowo zsocjalizowane z innymi osobnikami tego samego gatunku, może pojawić się problem z ich łączeniem z innymi osobnikami w przyszłości. Nie piszę tutaj nawet o rozmnażaniu, ale o zapewnieniu towarzystwa papudze. W momencie, kiedy zdecydujemy się na drugą papugę, może okazać się, że nasza papuga nie posiada wystarczających umiejętności społecznych i nie będzie potrafiła nawiązać kontaktu z innym osobnikiem. Oczywiście występują pewne wyjątki od tej reguły.
Wpływ deprywacji rodzicielskiej na zwierzęta
U innych gatunków udowodniono, że nawet krótkoterminowe separacje od rodziców są stresujące, a zakłócenia w opiece rodzicielskiej, mogą zaburzyć normalny rozwój behawioralny i fizjologiczny. U młodych szczurów, matczyna opieka podczas pierwszych dwóch/trzech tygodni życia jest kluczowa dla regulacji stanu fizjologicznego i normalnego rozwoju mózgu. Nawet krótkotrwałe okresy rozłąki z matką podczas pierwszych dwóch/trzech tygodni życia są wystarczające, aby wytworzyć długotrwałe zmiany w reakcji na stres i reaktywności na nowości u i innych ssaków, w tym myszy i kawii domowych. W tych zmianach pośredniczą przede wszystkim zmiany w osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) wywołane separacją matki. Zwierzęta odseparowane od matki doświadczają również opóźnień we wzroście tkanek i zmienionych rytmów okołodobowych, które prawdopodobnie są również pośredniczone przez zwiększoną czułość osi HPA na czynniki stresogenne. Badanie na zeberkach zwyczajnych (Taeniopygia guttata) pokazuje, że brak obecności matki i innych samic prowadzi do nadmiernej reaktywności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) w dorosłości oraz zmienia ekspresję receptorów kortykosteroidowych. Zarówno matki oraz niespokrewnione samice mogą mieć wpływ na rozwój osi HPA, poprzez interakcje na linii dorosły-potomstwo. Odchowywane przez ludzi małpy, które doświadczają podobnego okresu rozłąki od matki, w porównaniu do ręcznie karmionych papug, często wykształcają nieprawidłowe zachowania, jak samookaleczanie, zwiększoną reaktywność na stres, czy zmienione zachowanie socjalne. Co więcej ręczne karmienie pozbawia papugi kontaktu z rodzicami, który może być niezbędny do wykształcenia prawidłowych socjalnych i seksualnych preferencji.
Podsumowanie
Jeśli zdecydujemy się na zakup papugi ręcznie karmionej, zamiast wykarmionej przez rodziców, warto dopytać się hodowcy o sposób odchowu piskląt. Czy pisklęta są od razu zabierane z budek, a może mają okazję przebywać z rodzicami przez pewien czas? Czy pisklęta maja okazję przebywać w grupach z rówieśnikami, czy są utrzymywane pojedynczo? To podstawowe pytania, na które powinniśmy znać odpowiedź i mieć świadomość konsekwencji jakie wiążą się z naszymi wyborami. Oczywiście socjalizacja, która odbywa się u hodowcy, jest pierwszym etapem. Drugi etap rozpoczyna się w naszych domach. W momencie, kiedy do naszego domu trafi papuga (ręcznie karmiona lub nie), rozpoczyna się jej socjalizacja z domownikami. W tym momencie musimy dbać o pozytywne interakcje ze zwierzęciem, poprzez oferowanie przysmaków, spokojne ruchy, czy szanowanie granic papugi. Warto mieć na uwadze, że im więcej osób papuga pozna w młodym wieku, tym będzie odważniejsza w stosunku do obcych ludzi w przyszłości. U starszych ptaków socjalizacja może być znacznie trudniejsza i wymagająca. Nie zawsze też będziemy w stanie osiągnąć oczekiwane rezultaty, ale zawsze warto próbować.
Bibliografia:
Banerjee S. B., Arterbery A. S., Fergus D. J., Adkins-Regan E. 2012. Deprivation of maternal care has long-lasting consequences for the hypothalamic–pituitary–adrenal axis of zebra finches. Proc. R. Soc. B 279, 759–766.
Crisogen D. T. 2016. Types of Socialization and Their Importance in Understanding the Phenomena of Socialization. European Journal of Social Science Education and Research, 3(1), 1-10.
Fox R. 2006. Hand-Rearing: Behavioral Impacts and Implications for Captive Parrot Welfare. Manual of Parrot Behavior, A. U. Luescher, Blackwell Publishing Professional, Iowa, USA, str. 83-91.
Wanker R., Bernate L. C., Franck D. 1996. Socialization of Spectacled Parrotlets Forpus conspicillatus: the role of parents, crèches and sibling groups in nature. J Ornithol 137, 447–461.
Wanker R. 1999. Socialization in spectacled parrotlets (Forpus conspicillatus): how juveniles compensate for the lack of siblings. acta ethol 2, 23–28.
Wilson G. H. 2006. Behavior of Captive Psittacids in the Breeding Aviary. Manual of Parrot Behavior, A. U. Luescher, Blackwell Publishing Professional, Iowa, USA, str. 281-290.
Ostatnio na instagramie
instagram.com/ethoplanetFacebook
fb.com/ethoplanet.centrum