Niezawodne przywołanie psa – wszystko, o czym musisz pamiętać

Wyobraź sobie, że twój pies jest w stanie nauczyć się tylko jednej komendy. Na co się wtedy zdecydujesz? Wielu trenerów bez zawahania odpowie, że przywołanie to najważniejsza komenda w życiu psa. Jest w tym mnóstwo prawdy i możliwe, że się z tym zgadzasz. Jednak czy wiesz, dlaczego nie możesz sobie pozwolić na odpuszczenie tej umiejętności i jak powinna wyglądać nauka przywołania?

Na czym polega przywołanie

Z perspektywy człowieka sprawa jest prosta – wołasz psa, a on do ciebie przybiega. Jednak w głowie czworonoga temat jest nieco bardziej skomplikowany. Dlaczego miałby wracać i prawdopodobnie dać się zapiąć na smycz, skoro teraz tak beztrosko biega po polanie, analizuje najróżniejsze zapachy, a poza tym właśnie dostrzegł, że zza winkla wyszedł jego najlepszy psi kumpel?

Przywołanie jest dla psa trudną komendą. Na wezwanie musi najpierw zrezygnować z eksploracji elementów otoczenia, które go interesują. Następnie, podjąć odpowiednią decyzję, czyli wrócić do przewodnika i zająć oczekiwane miejsce (siad przed przewodnikiem lub przy nodze). Z tego względu naukę przywołania warto podzielić na etapy.

Początki nauki wykorzystują mechanizm warunkowania klasycznego. Kojarzysz wtedy psu komendę z następującą po niej nagrodą. W dalszej fazie ćwiczeń wprowadzisz warunkowanie instrumentalne. Wówczas na pojawienie się bodźca dyskryminacyjnego, czyli komendy, będziesz oczekiwać reakcji sprawczej, a więc przyjścia do ciebie, które doprowadzi do wzmocnienia pozytywnego w postaci otrzymanej nagrody.

Kolejny etap to dodawanie coraz trudniejszych rozproszeń i ćwiczenie w jak największej liczbie różnych miejsc i sytuacji. W ten sposób pomagasz psu zgeneralizować komendę, dzięki czemu pupil staje się w niej coraz bieglejszy. Konkretny plan ćwiczeń znajdziesz w dalszej części wpisu.

Dlaczego przywołanie jest tak ważne

Przywołanie jest umiejętnością o ogromnym znaczeniu nie tylko ze względu na bezpieczeństwo samego psa, ale również jego otoczenia. Na każdym spacerze możesz zetknąć się z zagrożeniami dla swojego pupila. Od intensywnego ruchu miejskiego, przez rozrzucone w lesie trutki na lisy, po napotkane zwierzęta, jak na przykład sarny, dziki, łosie i inne psy.

Nie zawsze jednak musi chodzić tylko o twojego psa. Nawet jeśli jest on przyjazny, musisz umieć go przywołać, gdy ktoś cię o to poprosi. Nieważne, czy jest to matka obawiająca się, że twój pupil podbiega do jej dziecka, przechodzień, który panicznie boi się psów, czy przewodnik innego czworonoga, który jest świeżo po zabiegu weterynaryjnym lub właśnie trenuje.

Przywołanie psa można podzielić na dwa rodzaje, w zależności od tego, jak pilne jest wezwanie:

1. Zwykłe przywołanie

Kryteria są w tym przypadku zdecydowanie niższe niż przy awaryjnym przywołaniu. Chodzi o to, żeby pies podążał mniej więcej tam, gdzie przewodnik. To rozwiązanie przydaje się, żeby zmienić kierunek marszu, ominąć coś lub zwrócić psu uwagę, żeby bardziej pilnował się pozycji opiekuna. Możesz wybrać komendę, np. „Tutaj!” lub „Tędy!”.

Wyobraź sobie, że idziesz po parku i na pobliskiej polance odbywają się zajęcia psiego posłuszeństwa. Twój pupil jest w bezpiecznej odległości, ale lekko się zainteresował i obserwuje sytuację. Nie musisz go wtedy odwoływać awaryjnie. Warto wydać komendę, dzięki której zmienisz kierunek i ominiesz to miejsce.

2. Przywołanie awaryjne

Jest to komenda używana w sytuacji, w której pies bezwzględnie musi do ciebie wrócić. W przeciwnym razie zagrożone może być bezpieczeństwo jego lub otoczenia. Ważne jest, by pies w takich momentach reagował bez chwili zastanowienia i przybiegał bezpośrednio do ciebie. Możesz wybrać komendę, np. „Do mnie!” albo gwizdek.

Dla przykładu, spacerujesz między blokami i dostrzegasz stado dzików na parkingu. Lepiej nie testuj, jak zachowa się twój pies, ani nie zastanawiaj się, czy poradziłby w takim starciu, tylko natychmiast go przywołaj.

Co motywuje twojego psa

Przed rozpoczęciem treningu przywołania warto się odpowiednio przygotować. Zastanów się, co tak naprawdę motywuje twojego psa. Czy wyżej ceni sobie zabawę szarpakiem, przysmaki, a może dałby się pokroić za stary, dobry kijek? Jeśli jest łasuchem, to czy do pracy bardziej zmotywuje go sucha karma, czy jednak kawałki suszonej wołowiny? Przywołanie jest najważniejszą umiejętnością – wymaga więc specjalnej nagrody.

UWAGA! Pamiętaj, aby nagrody przeznaczone do nagradzania za przywołanie wykorzystywać wyłącznie do ćwiczenia tej komendy! Pies nigdy, w żadnej innej sytuacji nie powinien otrzymywać tych nagród!

Wybierz dwie rzeczy, które są najbardziej wartościowe dla twojego czworonoga. Następnie, zarezerwuj je wyłącznie na treningi przywołania. Dla przykładu, jeśli pies szaleje za przysmakami Renske lub kiełbaskami Mirals oraz wełnianym szarpakiem, wykorzystuj je tylko do nagradzania pupila za powrót do ciebie na komendę. Dzięki temu po pierwsze dodatkowo zwiększysz wartość nagrody, a po drugie wzmocnisz motywację psa do wracania na zawołanie. Postaraj się mieć minimum te dwa rodzaje wyjątkowych nagród, będą one potrzebne do budowania motywacji u psa.

Jak nauczyć psa niezawodnego przywołania

Przygotuj wybrane wcześniej nagrody oraz ustal cel i maksymalny czas trwania danej sesji treningowej, a następnie:

ETAP I – Uwarunkowanie komendy w domowych warunkach

Na tym etapie zachodzi wspomniane warunkowanie klasyczne (Pawłowa). Aby to nastąpiło, należy wielokrotnie zestawić bodziec początkowo obojętny (czyli „komendę”) z bodźcem bezwarunkowym, czyli z czymś co wywoła reakcję fizjologiczną (np. ślinienie się, pobudzenie i ekscytację) z nagrodą w postaci zabawy ulubioną zabawką lub ulubionym przysmakiem.

Wypowiedz komendę (np. Hurra!), a następnie szybko podaj psu smakołyk. Następnie rytmicznie powtarzaj komendę i podawaj po niej za każdym razem smakołyk.

Po wielokrotnym zestawieniu:

Nastąpi tzw. warunkowanie klasyczne i pies już na samą komendę będzie reagował ekscytacją i przełykaniem śliny. Gdy dojdziesz do tego momentu, możesz spokojnie przejść do poniższych ćwiczeń.

Ćwiczenie 1.

Schowaj nagrody do kieszeni lub saszetki umieszczonej za plecami. Wydaj komendę miłym głosem, np. „Do mnie!”/ „Hurra”, a następnie szybko sięgnij po nagrodę i wydaj ją psu. Powtórz od kilku do kilkunastu razy. Wykonaj około trzech takich sesji.

Ćwiczenie 2.

W kolejnych sesjach treningowych stań przed psem. Następnie wydaj komendę miłym głosem, np. „Do mnie!” i odbiegnij kilka kroków od psa, nie tracąc kontaktu wzrokowego. Twój głos i postawa ciała zachęcą psa do radosnego podbiegnięcia do ciebie. Wykonaj około 10 powtórzeń.

Tutaj zaczynasz uczyć psa, że ma wykonać konkretne zadanie, w celu otrzymania nagrody (warunkowanie instrumentalne).

Ćwiczenie 3.

Możesz przejść do tego kroku, gdy widzisz, że pies dobrze radzi sobie z poprzednim ćwiczeniem i rozumie znaczenie komendy. To ostatni etap, który odbywa się w domu. Polega na zwiększaniu trudności ćwiczenia poprzez wołanie psa do drugiego pokoju oraz gdy nie masz z nim kontaktu wzrokowego. Radośnie wypowiedz komendę, a gdy pies podbiegnie, nagradzaj intensywnie najlepszymi nagrodami.

ETAP II – Trening na dworze na lince

Na tym etapie zaczynasz ćwiczyć na dworze. Przed sesją treningową zrób spacer z psem, żeby załatwił swoje potrzeby fizjologiczne i osłabła jego ekscytacja na otoczenie. Następnie przepnij go na długą linkę treningową, która w razie niepowodzenia posłuży ci do asekuracji. Nagradzaj psa za każdym razem, gdy do ciebie przyjdzie, nawet jeśli było to bezwiedne.

Wykonaj od kilku do kilkunastu powtórek, w których przywołasz psa komendą uwarunkowaną w pierwszym etapie. Jeśli pies nie reaguje, przydepnij linkę lub zablokuj, jeśli trzymasz ją w rękach. Ważne, żeby jej mocno nie szarpać. Pies szybko zauważy, że jest to komenda, na którą nie może nie zareagować. Chwal go w momencie, gdy zbliża się do ciebie. Staraj się najmocniej chwalić w momencie, w którym pies wraca z największą prędkością.

Po kilku takich sesjach zauważysz, że pies coraz chętniej przybiega i zwraca na ciebie większą uwagę. To dobry moment, by przejść do kolejnego etapu i ostatecznie umocnić wypracowane dotychczas efekty.

ETAP III – Zwiększanie trudności poprzez dodawanie rozproszeń

Ćwiczenie 1. Przywoływanie z większego dystansu lub gdy pies jest zainteresowany otoczeniem

W tym ćwiczeniu przywołuj psa, gdy jest oddalony bardziej niż do tej pory. Jeśli ćwiczysz w bezpiecznym miejscu możesz upuścić linkę na ziemię i dać psu odejść na kilkanaście, a potem kilkadziesiąt metrów i go przywoływać. Zwiększaj dystans stopniowo, żeby w razie braku reakcji móc stosunkowo szybko chwycić za ciągnącą się po ziemi linkę.

Ćwiczenie 2. Przywoływanie psa, w trakcie zabawy z innym człowiekiem

Pomocnik bawi się z psem szarpakiem. Na początku można ułatwić psu zadanie na dwa sposoby. Po pierwsze pomocnik używa mniej atrakcyjnej zabawki niż ta, którą pies zostanie nagrodzony za przywołanie. Po drugie, w momencie, gdy przewodnik wypowiada komendę, pomocnik zamiera w bezruchu, żeby nie być tak atrakcyjnym dla psa jak potencjalna nagroda.

Po skutecznym powtórzeniu pies musi zostać naprawdę dobrze nagrodzony. Jeśli lepiej będzie bawił się z pomocnikiem – przestanie przybiegać.

Ćwiczenie 3. Przywoływanie psa, który jest karmiony przez innego człowieka

Wersja analogiczna do ćwiczenia z zabawką. Tym razem za rozproszenie posłuży pomocnik, który karmi psa. Pamiętaj, by szczególnie na początku, pomocnik wydawał mniej atrakcyjne jedzenie niż ty. Dla przykładu, pies dostaje suchą karmę, a po powrocie otrzymuje ulubione smakołyki Renske.

ETAP IV – Aranżacja trudnych sytuacji

Pamiętaj, że przywołanie musi działać w różnych sytuacjach, w tym tych najtrudniejszych dla psa. Chodzi o momenty, w których pies chce dotrzeć do wyjątkowo atrakcyjnego bodźca, który nam trudno jest „przebić”. Musisz być „atrakcyjniejszy” od tego bodźca, a także wyćwiczyć pamięć mięśniową u psa, aby wręcz zautomatyzować reakcję na komendę przywołującą. W tym celu możesz stopniowo aranżować sytuacje podobne do tych, które mogą stanowić wyzwanie na co dzień. Przykładowo możesz ćwiczyć:

• w otoczeniu innych psów i dopiero na komendę, w nagrodę pozwalać swojemu psu dołączyć do nich,
• w pobliżu misek pełnych przysmaków, które będą przykuwać uwagę Twojego pupila,
• na spacerach, mijając szczekające za płotem psy,
• w pobliżu zwierząt gospodarskich lub dzikich znajdujących się za ogrodzeniem.

Dlaczego przywołanie psa nie działa

• Wołasz psa, żeby go skarcić

Nigdy nie przywołuj pupila, żeby go ukarać. W ten sposób bardzo szybko zaprzepaścisz efekty ciężkiej pracy ze wszystkich etapów treningu. Przywołanie psa musi mieć wyłącznie pozytywne konsekwencje.

• Wołasz psa tylko wtedy, gdy chcesz go zapiąć na smycz

W tym przypadku zadziała mechanizm analogiczny do tego z w wcześniejszego punktu. Jeśli przybiegnięcie do ciebie będzie zawsze wiązało się z zakończeniem swobodnego biegania, pies zacznie odbierać to jako karę. Przywołuj go kilkukrotnie podczas spaceru, a następnie zwalniaj do dalszego eksplorowania. Dzięki temu rozwiążesz ten problem.

• Stosujesz bezwartościowe nagrody

Pamiętaj, że pies musi być odpowiednio zmotywowany, by do ciebie wracać. Upewnij się, że w treningu stosujesz nagrody, na którym pupilowi rzeczywiście zależy. W przypadku, gdy pies wróci do ciebie z trudnej sytuacji, zastosuj tzw. jackpot, czyli nagrodę z intensywnością wielokrotnie większą niż zazwyczaj, np. podaj garść najlepszych przysmaków.

• Robi ci na złość?

Psy nie są zdolne do prezentowania zachowania tylko po to, by zrobić człowiekowi na złość. Jeśli pies nie reaguje na komendę, świadczy to o błędach w treningu lub zbyt szybkim zwiększaniu trudności.

Chcesz zweryfikować prawdziwość powszechnych przekonań o czworonogach? Poznaj popularne fakty i mity o psach.

Zakończenie

Dzięki cierpliwości, samodyscyplinie i wdrożeniu zawartych wyżej porad nauczysz swojego psa niezawodnego przywołania. Jeśli mimo wszystko nie możesz sobie poradzić z którymś etapem i twój pupil nie wraca na zawołanie – zgłoś się na konsultację lub zajęcia do trenera w twojej okolicy. Przywołanie to najważniejsza komenda w życiu psa i warto zrobić wszystko, by pies dobrze ją opanował.