Mowa ciała papug

Spis treści:

1. Zachowania komfortowe
2. Eksploracja
3. Agresja
4. Ekscytacja
5. Strach i niepokój
6. Choroba – na co zwrócić uwagę?
7. Zmęczenie

Każda osoba zajmująca się papugami powinna umieć odczytywać i interpretować zachowania tych zwierząt, aby budować relacje opartą na zrozumieniu i zaufaniu. Ta umiejętność jest szczególnie istotna podczas treningów, ponieważ umożliwia nam wychwycenie zachowań lękowych oraz agresywnych. Dzięki temu możemy odpowiednio manipulować planem treningowym, aby uniknąć tych zachowań i zwiększać częstotliwość zachowań pożądanych, jak ciekawość, eksplorację, czy zachowania komfortowe.

Zachowania komfortowe 

Zachowania komfortowe to takie, które mówią nam, że zwierzę czuje się w danej sytuacji, czy środowisku bezpiecznie. Ptak, który jest zrelaksowany może mieć delikatnie napuszone pióra na głowie. Może również układać sobie pióra, czyścić, rozciągać się oraz bawić zabawkami. Papuga, która wokalizuje tzn. śpiewa, czy mówi (nie krzyczy) zazwyczaj też czuje się komfortowo. Źrenice oka są normalnej wielkości. Kiedy ptak jest mocno relaksowany, może schować jedną łapę w pióra, blisko ciała. Papuga może również napuszyć wszystkie pióra i otrzepać się. Zrelaksowany ptak może postrząsać piórami ogona od czasu do czasu. Pielęgnacja pojawia się, kiedy ptak czuje się komfortowe, jednak to zachowanie wydaje się samo w sobie poprawiać samopoczucie i uspokajać ptaki. Prawdopodobnie ze względu na ten aspekt, kiedy ptaki są pod wpływem stresu lub konfliktu behawioralnego, zachowania te mogą uwolnić się z normalnego kontekstu jako „zachowanie problemowe”, prowadząc do zachowań autoagresywnych, jak wyrywanie piór i samookaleczanie. Oznacza to, że papuga chcąc uspokoić się w sytuacji stresowej może zwiększyć ilość czasu spędzonego na układaniu piór, doprowadzając w ostateczności np. do wyrywania piór.

Eksploracja

Ciekawość, czy eksploracja objawia się badaniem różnych powierzchni lub przedmiotów za pomocą dzioba (szczególnie jest to widoczne u młodych papug). Pióra na głowie mogą być w tym czasie lekko napuszone. Ptak może również podnosić obiekty stopą i trzymać ją podczas badania ich dziobem. Starsze osobniki mogą być bardziej niepewne, niezdecydowane podczas zapoznawania się z nową osobą czy przedmiotem. W tej sytuacji ptak może delikatnie wycofywać się, pióra przylegają do ciała, a dziób jest lekko otwarty. Papuga może starać się trzymać swoje ciało z daleka od obiektu, a jednocześnie wyciągać swoją szyję w stronę przedmiotu, aby zbadać go dziobem. Kiedy strach ustanie, ptak może zbliżyć swoje ciało do obiektu i lekko napuszyć pióra na głowie jako oznaka zrelaksowania.

Agresja

Typowe agresywne zachowanie może obejmować następujące zachowania (jedno lub wszystkie jednocześnie). Pióra ptaka mogą być napuszone na głowie, szyi i na ramionach, skrzydła mogą być lekko odchylone od ciała, a dziób może być otwarty bardziej niż zawsze w celu ataku. Jeśli ptak jest bardzo niespokojny lub pobudzony, pióra ogona będą rozłożone, a źrenice będą rozszerzać się i zmniejszać (pulsować). Niektóre ptaki mogą syczeć i/lub chodzić tam i z powrotem. Papugi bez wielu piór na policzkach, jak niektóre gatunki ar mogą się zaczerwienić, tzn. że biała skóra przy oczach i dziobie staje się różowa lub czerwona. Jeśli ptak ma zamiar ugryźć, wyciąga się szybko w kierunku swojego celu. Niektóre ptaki mogą biec lub lecieć w kierunku obiektu lub osoby, która jest celem ataku. Wbrew pozorom zachowania agresywne cechuje duża różnorodność. U ar modrych (Cyanopsitta spixii) wyszczególniono zachowania mające na celu zastraszanie przeciwnika oraz zachowania obronne. W pierwszej kategorii możemy znaleźć takie zachowania, jak:

• unoszenie piór na głowie, szyi, skrzydłach i plecach,
• unoszenie jednej stopy w kierunku przeciwnika,
• szeroko otwarty dziób w kierunku przeciwnika,
• częste rozprostowywanie skrzydeł ku górze, połączone z uniesionymi piórami na głowie i szyi oraz otwartym dziobem, może wystąpić wokalizacja i pulsowanie źrenic

Wśród zachowań obronnych można wymienić:

• gryzienie najbliższej części ciała przeciwnika,
• wzajemne przepychanie się dziobami,
• przepychanie się pazurami,
• szybki marsz z otwartym dziobem w kierunku przeciwnika,
• lądowanie bezpośrednio na lub zaraz obok przeciwnika,
• atak z powietrza z szeroko otwartym dziobem i pazurami skierowanymi w kierunku głowy przeciwnika,
• walka, w której występuje agresją o wysokiej intensywności
• agresja przekierowana na podporządkowanego partnera, kiedy potencjalny intruz jest nieosiągalny

Ekscytacja

Ekscytacja u papug ma wiele poziomów i może czasem przekształcić się w agresję. U podekscytowanego ptaka można zaobserwować pulsujące źrenice, rozłożone pióra ogona, głośną wokalizację i/lub krzyk. Kakadu często unoszą swoje pióra na głowie – tzw. czubek. Ptaki mogą być aktywne i poruszać się szybciej niż zazwyczaj. Niektóre ptaki mogą przykucnąć (mocno pochylić swoje ciało w dół w stronę podłoża, jakby na nim leżały) i wykonywać swoimi skrzydłami krótkie, szybkie ruchy, jednocześnie odstawiając je delikatnie od ciała. Czasem ciężko jest rozróżnić ekscytację od agresji, ponieważ mowa ciała w obu przypadkach jest podobna.

Strach i niepokój

Ptak, który jest przestraszony lub poddenerwowany będzie miał pióra ułożone blisko swojego ciała i będzie się rozglądał za możliwą droga ucieczki. Początkowo papuga może stać wyciągnięta do góry, z głową lekko wycofana do tyłu. To może przekształcić się w ptaka, który szybko przykuca i prostuje się z zamiarem wystartowania do lotu. Kiedy ptak oddali się, będzie cały czas obserwował przerażający go obiekt. Jeśli papuga nie będzie miała możliwości ucieczki, będzie starała się odsunąć od obiektu. Dziób może być lekko otworzony, ponieważ papuga może zaatakować w tej sytuacji.

Choroba – na co zwrócić uwagę?

Ptaki bardzo dobrze maskują symptomy choroby, ponieważ w naturze chore osobniki są łatwym celem dla drapieżników. Zazwyczaj, kiedy ptak jest chory, nie będzie zachowywał się tak jak zawsze w danej sytuacji. Może mieć napuszone pióra, utrudnione oddychanie, wydawać odgłosy podczas oddychania, mieć częściowo przymknięte oczy, spać więcej niż zazwyczaj, czy wykazywać mniejszą aktywność.

Zmęczenie

Kiedy ptak jest zmęczony i układa się do snu, zazwyczaj pozostaje w jednym miejscu. Papuga puszy swoje pióra i w czasie długotrwałego snu często wkłada swoją głowę w pióra, nad ramię, w okolicy skrzydeł.  Zazwyczaj jest to poprzedzone ścieraniem dzioba (ang. beak grinding) oraz potrząsaniem głową. Papuga może zamykać oczy częściej i wolniej. Najlepiej pracować z ptakiem, który czuje się komfortowo i jest zrelaksowany, jednak ciekawość i niski poziom ekscytacji również może być pomocny w pracy nad niektórymi problemami behawioralnymi. Natomiast ptaki, które są zmęczone lub chore nie są w odpowiednim stanie fizycznym do treningu.

Powyższe opisy dotyczą ogólnie papug, dlatego u niektórych gatunków mogą występować delikatne różnice w zachowaniu. W tym artykule opisano podstawowe zachowania, które można zaobserwować u tych zwierząt.