Jazda na słoniach w ogrodzie zoologicznym: skuteczność edukacyjna, etyka i kontrowersje. Czego oczy nie widzą…

Spis treści:

1. Skuteczność edukacyjna przejażdżek na słoniach jako atrakcji oraz ich znaczenie w ich ochronie gatunku
2. Etyka i dobrostan zwierząt
3. Względy etyczne
4. Rozważenie Alternatyw
5. W stronę alternatyw etycznych
6. Podsumowanie

Jazda na słoniach od dawna budzi mieszane uczucia. Dla niektórych jest to fascynujące doświadczenie, które pozwala zbliżyć się do tych majestatycznych stworzeń w sposób niepowtarzalny. Dla innych, etyczne rozważania stawiają pod znakiem zapytania zasadność wykorzystywania zwierząt w celach rekreacyjnych. Pamiętajmy, że głównymi celami ogrodów zoologicznych jest ochrona zagrożonych gatunków oraz edukacja. Utrzymanie tak wymagających zwierząt w niewoli jest niezwykle kosztowną inwestycją, zaś programy ochrony i reintrodukcji poszczególnych gatunków są często niedofinansowane. Nie da się więc ukryć, że ogrody zoologiczne często poszukują różnych rozwiązań, aby dofinansować dany ośrodek. Czy jednak cel uświęca środki? Warto zgłębić tę kwestię, aby zrozumieć, czy jazda na słoniach w ogrodach zoologicznych ma uzasadnienie.

Skuteczność edukacyjna przejażdżek na słoniach jako atrakcji oraz ich znaczenie w ich ochronie gatunku

Jazda na słoniach w ogrodach zoologicznych zawsze była jedną z najbardziej porywających atrakcji. Oferuje ona gościom niezwykłą okazję do przeżycia czegoś wyjątkowego – możliwość przemierzenia terenu w towarzystwie tych potężnych zwierząt. To doświadczenie może pozostawić niezapomniane wrażenia i zachęcić do zainteresowania się dziką przyrodą. Taka atrakcja może być również postrzegana jako skuteczne narzędzie edukacyjne. Podczas takiej przejażdżki przewodnicy często dzielą się wiedzą na temat życia słoni w naturze, ich zachowań i zagrożeń, z którymi się spotykają. Dla wielu osób, zwłaszcza dzieci, to bezpośrednie doświadczenie może być znacznie bardziej pamiętne i angażujące niż tradycyjne lekcje w sali wykładowej.

I tak, zwolennicy twierdzą, że przejażdżki na słoniach mogą odegrać rolę w ochronie przyrody poprzez podnoszenie świadomości i funduszy. Z drugiej strony, krytycy twierdzą, że korzyści edukacyjne są minimalne w porównaniu z potencjalną szkodą dla słoni. Sugerują, że bardziej etyczne alternatywy, takie jak wycieczki z przewodnikiem, sesje interaktywne niewymagające jazdy i programy edukacyjne, mogą osiągnąć podobne cele edukacyjne bez uszczerbku dla dobrostanu zwierząt.
Prawdziwa edukacja ekologiczna kładzie nacisk na szacunek dla zwierząt i ich naturalnych zachowań, a przekaz ten może zostać podważony przez spektakl przejażdżek.

Z biznesowego punktu widzenia przejażdżki na słoniach mogą generować znaczne dochody, które teoretycznie można ponownie zainwestować w działania związane z ochroną przyrody i badaniami. Argument ten jest jednak coraz częściej przyćmiewany przez sukcesy rezerwatów i parków dzikiej przyrody, które oferują atrakcje bez przejażdżek, skupiając się zamiast tego na obserwacji i edukacji. Obiekty te często udowadniają, że angażująca i dochodowa turystyka może współistnieć z wysokimi standardami dobrostanu zwierząt. Generowane z takiej działalności pieniądze również mogą zasilać działanie ochrony przyrody i badania, mając przy tym znacznie solidniejsze podłoże etyczne.

Etyka i dobrostan zwierząt

Kiedy rozważamy jazdę na słoniach, musimy również brać pod uwagę kwestie etyczne i dobrostan zwierząt. Słonie, które są wykorzystywane do takich atrakcji, często muszą przejść przez surowe treningi, aby stać się wystarczająco uległe dla ludzi. Te praktyki prowadzą do silnego stresu, fizycznych urazów i cierpienia fizycznego, a przede wszystkim psychicznego dla zwierząt. Ponadto, warunki, w jakich przebywają słonie w ogrodach zoologicznych, mogą również budzić wątpliwości. Czy mają wystarczająco dużo miejsca do swobodnego poruszania się i interakcji z innymi osobnikami swojego gatunku? Czy ich potrzeby fizjologiczne i behawioralne są w pełni zaspokajane?

Względy etyczne

Etyka przejażdżek na słoniach koncentruje się wokół kwestii dobrostanu zwierząt  . Słonie to inteligentne zwierzęta społeczne, które wymagają dużej przestrzeni, złożonych interakcji międzyosobniczych i stymulacji umysłowej. Warunki niezbędne do zapewnienia przejażdżek – takie jak metody szkolenia, zamknięcie, nuda, wymęczająca rutyna, zmuszanie do bliskiego kontaktu z ludźmi, czego słonie nie lubią, obciążenie fizyczne związane z przewożeniem jeźdźców, a przede wszystkim ABSOLUTNY BRAK WYBORU – są ekstremalnie stresujące, fizycznie i psychicznie szkodliwe dla zwierząt.

• Praktyki szkoleniowe:
  Tradycyjne metody szkolenia słoni przeznaczonych do przejażdżek mogą być skrajnie nieludzkie i obejmować oddzielenie od matki w młodym wieku oraz proces znany jako „phajaan” lub „złamianie”, którego celem jest przełamanie ducha słonia.
• Zdrowie fizyczne:
  Ciężar jeźdźców oraz używanie howdah (siedzeń) przypiętych do pleców, mogą prowadzić, w długiej perspektywie, do problemów zdrowotnych słoni, w tym urazów kręgosłupa i problemów ze stopami. W dodatku za każdym razem, kiedy słoń wykona jakikolwiek ruch, który jest niezgodny z tym, czego oczekuje przewodnik, słoń jest karcony. Każdy opiekun słoni, które wożą ludzi, posiada tzw. ankus. Obecnie często jest on ukryty gdzieś pod ubraniem, aby turyści nie widzieli ich i nie zadawali pytań.

Ankus to narzędzie służące do karcenia słoni, czasami nazywane także hakiem dla słoni. Ankus jest to długi kij z metalowym hakiem na jednym końcu, który tradycyjnie był używany przez mahoutów (opiekunów i treserów słoni) do kierowania słońmi i nakłaniania ich do wykonywania różnych czynności lub manewrów. Używanie ankusa może być kontrowersyjne, ponieważ zależy od sposobu jego stosowania. W rękach doświadczonych i troskliwych opiekunów może służyć jako narzędzie AWARYJNE, jeśli wydarzy się jakiś wypadek w celu komunikacji słoniowi, że musi się szybko przesunąć, bo np. stanął nieuważnemu opiekunowi przypadkowo na stopie. Jednak w ogrodach zoologicznych spełniających wszelkie normy i rzeczywiście dbających o zwierzęta, takie wypadki są rzadkością. W krajach, w których zwierzęta są masowo wykorzystywane jako atrakcja ankus jest popularnym narzędziem wykorzystywanym po prostu do zadawania bólu, aby zmusić zwierzę do wykonywania nienaturalnych dla niego zachowań.

• Zdrowie psychiczne:
  Słonie w niewoli często wykazują oznaki stresu i nudy, zachowania stereotypowe, a stan ten pogarsza się w wyniku powtarzalnej i nienaturalnej aktywności w postaci wożenia ludzi. Ciągłe zmuszanie do aktywności, której te zwierzęta zwyczajnie nie znoszą, ciągłe zadawanie bólu i zastraszanie ankusem, brak możliwości realizacji naturalnych zachowań, BRAK WYBORU – prowadzą to wyuczonej bezradności, silnej depresji, apatii, a nawet śmierci zwierzęcia.

Rozważenie Alternatyw

W odpowiedzi na rosnące obawy dotyczące etyki i dobrostanu zwierząt, wiele ogrodów zoologicznych zaczyna poszukiwać alternatywnych sposobów zapewnienia gościom bliskiego kontaktu ze zwierzętami. Mogą to być programy obserwacyjne, interaktywne sesje bez konieczności jazdy, czy też wirtualne wycieczki, które pozwalają doświadczyć dzikiej przyrody w sposób bezpieczny dla zwierząt. Ponadto sam trening może być rzeczywiście świetną aktywnością i wzbogaceniem środowiskowym dla słonia. Aby jednak był dla zwierzęcia czymś wartościowym, musi być przeprowadzony przez opiekuna, z którym słoń nawiązał więź, a także w sposób etyczny, dający zwierzęciu pełne poczucie bezpieczeństwa i możliwość wyboru. Takie procedury prowadzi się we wszystkich dobrych, certyfikowanych ogrodach zoologicznych, przede wszystkim w celu minimalizacji stresu podczas zabiegów pielęgnacyjnych i kontroli weterynaryjnych. W ten sposób uczymy zwierzę przewidywalności sytuacji, dajemy mu poczucie komfortu i bezpieczeństwa. A co najważniejsze, podczas takich treningów zwierzę zawsze ma pełne prawo odmówić współpracy, może pracować z opiekunem tylko wtedy, gdy jest w nastroju, a także przerwać w dowolnym momencie, kiedy tylko ma na to ochotę.

W stronę alternatyw etycznych

Odejście od przejażdżek na słoniach w stronę bardziej etycznych alternatyw nabiera tempa. Wiele ogrodów zoologicznych i parków dzikiej przyrody ponownie ocenia swoje praktyki, skupiając się na doświadczeniach, które pozwalają na naturalne zachowanie słoni:

• Spacery edukacyjne:
  Zamiast przejażdżek, niektóre obiekty oferują spacery ze słońmi z przewodnikiem, dzięki czemu goście mogą obserwować te wspaniałe zwierzęta w bardziej naturalnym otoczeniu.
• Doświadczenia obserwacyjne:
  Platformy widokowe i interaktywne sesje edukacyjne mogą zapewnić gościom głębsze zrozumienie zachowań, biologii i potrzeb słoni w zakresie ochrony bez uszczerbku dla dobrostanu zwierząt.
• Pokazy treningów medycznych
  Zwierzęta często tak lubią treningi medyczne, że chcą je wykonywać raz po raz i nie przeszkadza im w tym publiczność. Przy odpowiedniej aranżacji przestrzeni oraz pozostawieniu możliwości odejścia, można zaaranżować etyczne pokazy treningu, w oparciu o same pozytywne wzmocnienia.
• Modele sanktuarium:
  Przejście na model sanktuarium, w którym słonie są rehabilitowane i żyją w półdzikich warunkach, stanowi etyczną alternatywę, która przedkłada dobro słoni nad wartość rozrywkową. Uwaga! Niestety określeniem „sanktuarium” obecnie najczęściej nazywane są największe „mordownie” zwierząt. Należy szczegółowo sprawdzać praktyki stosowane w danym miejscu.

Źródło: https://phuketelephantnaturereserve.com/should-i-ride-elephants-in-thailand/#:~:text=As%20touched%20on%20above%2C%20the,and%20tear%20on%20the%20feet.

Podsumowanie

Dyskusja wokół przejażdżek na słoniach jest symbolem szerszej zmiany w etyce ogrodów zoologicznych i parków dzikiej przyrody, zmierzającej w stronę modelu, który przedkłada dobrostan i ochronę zwierząt nad tradycyjne pojęcia rozrywki. W miarę ewolucji świadomości i oczekiwań społeczeństwa branża musi się dostosować, szukając sposobów inspirowania i edukowania bez narażania na szwank dobrostanu zwierząt znajdujących się pod jej opieką. Stosując etyczne alternatywy, ogrody zoologiczne i sanktuaria mogą odegrać kluczową rolę we wspieraniu społeczeństwa bardziej współczującego i nastawionego na ochronę przyrody.

Pamiętajmy, że im większy jest popyt na daną atrakcję turystyczną, tym większa jest wysokość podaży. To od nas i naszych wyborów zależy przede wszystkim, czy dany proceder się utrzyma. Jeśli będziemy kupować przejażdżki na słoniach, będą one dalej sprzedawane. Jeśli będziemy kupować futra, dalej będą istniały hodowle zwierząt, z których te futra są pozyskiwane. Poza „banowaniem” samych nieetycznych atrakcji, powinniśmy także unikać wszelkich firm i pośredników, którzy takowe promocje sprzedają i promują.

Wydawałoby się, że europejskie biura powinny trzymać poziom, jednakże przykładowo jedno z największych w Polsce biur podróży Rainbow wciąż sprzedaje w swojej ofercie przejażdżki na słoniach, wciskając turystom totalny bełkot, że obecnie słonie są szkolone jedynie z wykorzystaniem pozytywnych wzmocnień. Niestety, kto ma jakiekolwiek pojęcie o treningu tych wielkich, niezwykle inteligentnych i niebezpiecznych DZIKICH zwierząt, wie, że to tylko bajka. Zaś na wszystkich zdjęciach i filmach z przejażdek, możemy dopatrzeć się ankusów ukrytych pod koszulkami.