Czy mój zwierzak nie śpi za dużo? Kilka słów o śnie psa i kota

Według różnych źródeł człowiek powinien spać minimum 6-7 godzin w trakcie doby. Oczywiście zależeć to będzie od różnych czynników, takich jak wiek, stan zdrowia czy wykonywana praca. Jedno jest pewna, regeneracja, która zachodzi w trakcie snu jest niezwykle istotna dla naszego prawidłowego funkcjonowania.
Przyzwyczajeni do tego, ile my śpimy, możemy być zdziwieni, ile nasz kot lub pies potrzebuje odpoczynku. Należy jednak pamiętać, że nasze czworonogi mają inne potrzeby, a także ich realizacja wygląda inaczej. Przede wszystkim jednak wyjaśnijmy, czym jest sen, aby mieć podstawę do dalszych rozważań.

Czym jest sen i po co właściwie jest potrzebny?

Snem nazwiemy stan, w którym zmniejsza się reaktywność na bodźce, zanika aktywność, a ciało przyjmuje stereotypową pozycję. W czasie jego trwania wyróżnić możemy dwie fazy:

• REM (rapid eye movement) – w której pojawiają się sny, a charakteryzuje się ona szybkim ruchem gałek ocznych oraz zmniejszeniem napięcia mięśniowego;
• NREM (non-rapid eye movement) – sen stopniowo pogłębiający się.

Konieczność snu występuje zarówno u ludzi, jak i psów oraz kotów. Mimo że może się on wydawać marnotrawstwem czasu, jest on potrzebą biologiczną niezbędną do prawidłowego funkcjonowania. To w jego trakcie dochodzi do odpoczynku neuronów, które w momencie aktywności organizmu biorą udział w procesach uczenia się. Sen pozwala również na prawidłowe działanie gospodarki hormonalnej, wypoczynek oraz regenerację. Do czego natomiast może prowadzić jego niedobór? Wyróżnić możemy:

• zaburzenia gospodarki hormonalnej, termoregulacji i odporności,
• przewlekłe zmęczenie,
• trudności w uczeniu się i zapamiętywaniu.

Ile powinien spać pies, a ile kot?

Poszczególne gatunki potrzebują innej długości snu. Drapieżnik będzie poświęcał więcej czasu na odpoczynek niż roślinożerca. Również młode i starsze osobniki będą go potrzebowały w innych ilościach niż te dorosłe. Może się to również zmieniać w zależności od pory roku, codziennych aktywności oraz stylu życia rodziny, w której czworonóg funkcjonuje.

Przyjmuje się jednak, że dorosły, zdrowy pies przeznaczać powinien około 12 godzin w trakcie doby na sen i odpoczynek. Natomiast u kota ten czas może wynosić od 15 do nawet 18 godzin.

Istotny jest również fakt, że cykl poszczególnych gatunków będzie wyglądał inaczej. Przykładowo cykl snu u człowieka wynosi 90 minut, z czego około 15 minut przypada na fazę REM. U psa natomiast cały cykl trwa ok. 60 minut Szybko po zaśnięciu (ok. 15-20 minut) przechodzić on w fazę REM, którą właściciele mogą z łatwością rozpoznać po nagłych, niekontrolowanych ruchach kończyn oraz różnorakich odgłosach wydawanych przez pupila. Nie należy go jednak budzić. Ta faza jest niezbędna do prawidłowej regeneracji. A jak sprawa wygląda w przypadku kotów? Kocie cykle snu są zdecydowanie krótsze. Około 25 minut przypada na fazę NREM, a 5 na REM.  Podobnie jak u psów, mogą one wydawać wtedy różne odgłosy, pojawiają się wtedy ruchy gałek ocznych i wibrysów.

Wykres 1. Uśrednione porównanie aktywności dobowej psa. Na aktywność składają się m.in. jedzenie i zabawa. Część ze snem zawiera również fazy dnia, w których pies odpoczywa.

Wykres 2. Uśrednione porównanie aktywności dobowej kota. Na aktywność składają się m.in. jedzenie i zabawa. Część ze snem zawiera również fazy dnia, w których pies odpoczywa.

Jak zadbać o jakość snu naszego pupila?

Podobnie jak długość, tak samo jakość snu ma znaczenie dla organizmu poszczególnych gatunków. Dlatego przede wszystkim należy zadbać o odpowiednie miejsce, które przypadnie do gustu naszym pupilom. Często wybierają one do spania nasze łóżka. Pamiętajmy jednak, że podobnie jak one, my również w trakcie snu się ruszamy, co może im przeszkadzać. Co zatem może być pomocne?

W przypadku psa dobrym pomysłem będzie legowisko, klatka kennelowa lub transporter. Powinny być one ustawione w nieprzechodnich miejscach, gdzie pupil będzie mógł spokojnie odpoczywać i nie będą mu przeszkadzały aktywności domowników. Nie zdziwmy się jednak, jeśli wybierze on kanapę lub fotel. Są to miejsca wyjątkowo często przez nie wybierane. Jeśli nie chcemy, by tak było, należy odpowiednio zadbać o to treningowo.

Koty natomiast są bardziej nieprzewidywalne. Często wybiorą na swój odpoczynek karton, grzejnik lub kosz na pranie. Warto jednak zadbać o to, by mogły one odpoczywać na podwyższeniach (np. na wysokim drapaku lub odpowiednio przystosowanej półce na ścianie). Sprawdzić się mogą też specjalne legowiska, które możemy przyczepić do grzejnika.

Również odpowiednio dobrana do gatunku i osobnika aktywność fizyczna oraz stymulacja umysłowa, mogą pomóc w zapewnieniu odpowiedniej jakości snu.

Powody do niepokoju

Zdarzyć się jednak może, że zarówno jakość, jak i długość snu naszego czworonoga ulegnie zmianie. Jeśli zdarzy się to gwałtownie, należy zasięgnąć porady weterynarza, który pomoże zdiagnozować występujący problem. Skrócenie snu i odpoczynku wskazywać może nie tylko na nadreaktywność, ale też problemy z tarczycą lub cukrzycę. Natomiast jego wydłużenia na zaburzenia depresyjne. Jeśli zauważymy problem związany z długością snu, warto również zaobserwować, czy zwierzę nie jest dodatkowo nadmiernie pobudzone i nie reaguje nadmiernie na różne bodźce, np. dźwiękowe. Może to wyraźnie pomóc w jego ewentualne diagnostyce. 

Ile śpią poszczególne gatunki w różnym wieku?

Znaczenie snu nie jest jeszcze w pełni zbadane, natomiast pewne jest, że odgrywa on kluczową rolę w dobrostanie zwierząt. Zajmuje on to samo miejsce, co zdobywanie pożywienia oraz potrzeby fizjologiczne w piramidzie potrzeb. Dlatego tak ważne jest, aby nasze zwierzę miało możliwość dobrego odpoczynku.