Dlaczego zwierzęta stadne powinny żyć w grupie?

CZYM JEST STADO?

Z definicji zwierzęta stadne to zwierzęta, żyjące w grupach o różnym stopniu zorganizowania społecznego, złożonych przeważnie z przedstawicieli tego samego gatunku, w mniejszym lub większym stopniu związanych z określonym terytorium. Przykładem stadnej struktury społecznej jest grupa rodzinna.

Charakter danego stada determinowany jest poprzez jakość relacji, budowanych przez jego członków. Interakcje między poszczególnymi osobnikami mogą mieć zabarwienie pozytywne (współpraca, pomoc) lub negatywne (manipulacja, wykorzystanie), przy czym, aby grupa stanowiła spójną, stabilną i silną całość, suma i wartość wszystkich dobrych doświadczeń powinna przewyższać sumę i wartość tych złych.

DLACZEGO GATUNKI STADNE TWORZĄ SPOŁECZEŃSTWA?

🠚 Z ewolucyjnego punktu widzenia odpowiedź na powyższe pytanie jest jedna: przetrwanie.

Powszechnie uważa się, że za tendencję konkretnych gatunków zwierząt do formowania się w struktury społeczne odpowiada dobór naturalny. Wiadomym jest bowiem, że wilk, polujący w pojedynkę, ma znacznie mniejszą szansę powodzenia niż cała wataha, a samotnie żerująca zebra ma o wiele mniejsze szanse na przeżycie niż te, które mogą skorzystać z kamuflażu, oferowanego przez współtowarzyszy.

🠚 Ze środowiskowego punktu widzenia odpowiedzią na powyższe pytanie będzie: to zależy.

Skłonność pewnych gatunków do tworzenia stada może mieć również podłoże środowiskowe. Określone warunki otoczenia mogą zmuszać zwierzęta do gromadzenia się na jednej przestrzeni i współdziałania, by przetrwać, podczas gdy w innych, sprzyjających temu okolicznościach, te same gatunki mogą już wybierać samotniczy tryb życia.

DYNAMIKA STADA

Życie w stadzie oznacza współdzielenie przestrzeni oraz innych zasobów z pozostałymi jego członkami. Jego dynamika to mieszanka współpracy i konkurencji – w dużej mierze zależna od warunków zewnętrznych, w tym od dostępności pożywienia.

Przy obfitości zasobów pokarmowych będziemy obserwować więcej zachowań, opartych na współpracy, gdzie słabsze osobniki będą korzystać ze wsparcia silniejszych. Natomiast w obliczu niedoboru pożywienia, będziemy mieć przewagę zachowań konkurencyjnych, gdzie pojedyncze osobniki będą bardziej skłonne do dbania o siebie i swoje życie niż skupione na pomaganiu innym.

W nie tak skrajnych okolicznościach, oba typy zachowań będą się ze sobą harmonijnie przeplatać.

IZOLACJA…

Bywają sytuacje, gdy zwierzęta stadne żyją w pojedynkę. Przeważnie wynika to jednak z konieczności niż z ich natury czy wyboru, i w 99% przypadków spowodowane jest działalnością człowieka.

Za przykład możemy wziąć konie, papugi czy szczury. Do dziś powszechnym widokiem jest trzymanie koni w boksach i na osobnych kwaterach, bez kontaktu ze współtowarzyszami i możliwości tworzenia stadnych relacji, oraz kupowanie pojedynczych osobników papug, szczurów itp.

Takie praktyki są nieetyczne i przyczyniają się do pogarszania się dobrostanu zwierząt, a co za tym idzie –stanu ich zdrowia psycho-fizycznego.

WARTOŚĆ STADA

W przypadku ssaków kopytnych, których przedstawicielami są wspomniane powyżej konie, życie w stadzie jest kwintesencją ich codziennego funkcjonowania.

Możliwość nawiązywania relacji społecznych, komunikowania się, tworzenia hierarchii i budowania więzi, a także możliwość kontaktu fizycznego z innymi osobnikami (ocieranie się, przytulanie, „mutual grooming” – wzajemna pielęgnacja, itp.) znacząco obniżają napięcie emocjonalne, redukują stres i podnoszą samopoczucie zwierząt, zapobiegając rozwijaniu się u nich stanów chorobowych (alergie pokarmowe/skórne, wrzody, stany zapalne itp.), zachowań niepożądanych (zachowania agresywne, niechęć do współpracy, ponoszenie itp.), oraz zaburzeń behawioralnych (zachowania stereotypowe, nadpobudliwość, stany depresyjne itp.).

Konie, które z natury żyją w dużych stadach, są niejako „genetycznie zaprogramowane”, by dążyć do kontaktów społecznych z innymi końmi. W towarzystwie przedstawicieli swojego gatunku zawsze będą się czuły najbezpieczniej. Owszem, mogą nawiązywać relacje z osłami, kozami, krowami czy alpakami, ale nie będą one miały dla nich tak dużej wartości jak relacje budowane z innymi końmi. Nic nie zastąpi im towarzystwa przedstawiciela ich własnego gatunku.

Dodatkowo, bardzo ważną kwestią jest zadbanie o to, by w danej stajni, gdzie konie mają możliwość przebywania w grupie społecznej, wszystkie osobniki czuły się dobrze w swoim towarzystwie.

W naturze bowiem, stada dzikich koni składają się ze spokrewnionych ze sobą osobników. W warunkach udomowionych, „stado” koni, żyjących pod opieką człowieka jest zlepkiem obcych sobie jednostek, w dodatku rotacja wewnątrz grupy jest stosunkowo częstym zjawiskiem, a przestrzeń, na której ona funkcjonuje jest mocno ograniczona, co może sprzyjać występowaniu potencjalnych konfliktów i podnosić poziom stresu u zwierząt.

Dlatego należy zrobić wszystko, co w naszej mocy, by zapewnić znajdującym się pod naszą opieką zwierzętom jak najlepsze i jak najbardziej zbliżone do naturalnych warunki, w tym bezwzględnie: towarzystwo przedstawicieli ich własnego gatunku oraz odpowiedni skład socjalny w grupie, by czuły się w niej bezpiecznie i funkcjonowały prawidłowo.