CBD w terapii behawioralnej gryzoni

CBD a redukcja bólu

Ból jest jedną z najczęstszych (zaraz po niezabezpieczeniu potrzeb) przyczyn problemów behawioralnych zwierząt (A. Kokocińska – obserwacje własne). Kiedy zwierzę ulegnie wypadkowi, czy nagle zachoruje, zazwyczaj jego zachowanie silnie się zmienia, zaczyna być silnie lękliwe, apatyczne, czy agresywne.

Badanie przeprowadzone na szczurach we wczesnym stadium choroby zwyrodnieniowej stawów – Osteoarthritis (OA), wykazało, że podanie CBD CBD (100-300 μg/50 μL) zmniejsza stan zapalny i powoduje ograniczenie występowania bólu i neuropatii obwodowej, a także zmniejsza wrażliwość na dotyk już po 2 tygodniach od zastosowania. Przedstawione w niniejszym badaniu wnioski, wskazują, że miejscowe podanie CBD blokowało ból spowodowany OA. Profilaktyczne leczenie CBD zapobiegło późniejszemu rozwojowi bólu i uszkodzeniu nerwów w tych stawach z chorobą zwyrodnieniową stawów. Odkrycia te sugerują, że CBD może być bezpiecznym i użytecznym środkiem terapeutycznym w leczeniu bólu neuropatycznego stawów związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów. [Philpott i in., 2017].

W innych badaniach na szczurach, w których badano wpływ CBD na ból powstały w wyniku choroby lub uszkodzenia nerwów, wykazano, że CBD działa łagodząco na przewlekły ból neuropatyczny, a także wzmacnia prądy glicynowe w neuronach rdzenia kręgowego, a także łagodzi allodynię, czyli bolesne odczuwanie neutralnych bodźców [Mlost i in., 2020]. Działanie przeciwzapalne CBD wykazano również w badaniu z 2012 roku, przeprowadzonym na szczurach z pneumokokowym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Stosowanie CBD zapobiegało upośledzeniu funkcji poznawczych będących efektem intensywnej reakcji zapalnej organizmu związanej z przebiegiem choroby [Barichelloi i wsp, 2012]. W badaniach na mysim modelu zapalenia mózgu (we wstrząsie septycznym), CBD zmniejszyło stan zapalny i wykazało działanie stabilizujące naczynia krwionośne w mózgu myszy [Ruiz-Valdepeñas i in., 2011].

CBD a depresja

Wg. Resstel i wsp. (2009) kannabidiol u gryzoni wywołuje działanie przeciwlękowe i przeciwpsychotyczne. W efektach tych może pośredniczyć usprawnienie układu endokannabinoidowego lub aktywacja receptorów 5-HT1A, ponieważ każdy z tych mechanizmów może promować adaptację do nieuniknionego stresu. Badacze Ci przetestowali właściwości antydepresyjne CBD wykorzystując samce szczurów, którym podawano różne dawki CBD, a następnie wystawiano na 60 minut unieruchomienia i rejestrowano reakcje sercowo- naczyniowe. Stwierdzono, że kannabidiol w iniekcji w dawce 1, 10 lub 20 mg/kg−1 osłabia ostre reakcje stresowe u samców szczurów i działa przeciwlękowo już po 30 minutach, co może zapobiegać powstawaniu depresji. Wyniki sugerują, że CBD może osłabiać ostre reakcje autonomiczne na stres i jego opóźnione konsekwencje emocjonalne poprzez ułatwianie neurotransmisji za pośrednictwem receptora 5-HT1A [Resstel i in., 2009].

W badaniu Zanelati i wsp. (2010) oceniono, że działaniu CBD może pośredniczyć aktywacja receptorów 5-HT1A. Badania przeprowadzono na samcach myszy laboratoryjnej szczepu Swiss, którym podano dootrzewnowo CBD w dawkach 3, 10, 30, 100 mg·kg-1 i poddano je testowi wymuszonego pływania lub testowi otwartego pola 30min później. Poziom białka BDNF mierzono w hipokampie innej grupy myszy leczonych CBD (30mg·kg-1) i poddawano testowi wymuszonego pływania. Terapia z wykorzystaniem CBD w dawce 30 mg·kg−1 skróciło czas bezruchu w teście wymuszonego pływania, podobnie jak prototypowy lek przeciwdepresyjny imipramina, bez zmiany zachowań eksploracyjnych na otwartej przestrzeni. CBD wywołuje więc działanie przeciwdepresyjne porównywalne z imipraminą.

CBD a zachowania kompulsywne

Kannabidiol (CBD) to główny niepsychozomimetyczny składnik Cannabis sativa, który, jak wykazano, ma działanie przeciwlękowe na modelach ludzkich i zwierzęcych. Wcześniejsze badania sugerują, że efekty te obejmują zwiększenie wydzielania serotoniny, neuroprzekaźnika, który również jest powiązany z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi [Casarotto i in., 2010]. W badaniu przeprowadzonym na myszach C57BL/6J poddanych testowi zakopywania marmuru (MBT, marble-burying test) – modelowi zwierzęcemu zaproponowanemu w celu odzwierciedlenia zachowań kompulsywnych, aplikowano CBD  w dawkach 15, 30 i 60 mg/kg), co spowodowało znaczny spadek liczby zakopanych kulek w porównaniu z grupą kontrolną (odpowiednio 34, 41 i 48%). Podobny, chociaż większy spadek zaobserwowano także po selektywnym inhibitorze wychwytu zwrotnego serotoniny, paroksetynie (10 mg/kg, spadek o 77%) i diazepamie (2,5 mg/kg, spadek o 84%). Działanie CBD (30 mg/kg) było nadal znaczące po 7 dniach codziennego, powtarzanego podawania, natomiast działanie diazepamu zanikło. Wyniki te wskazują, że CBD i paroksetyna zmniejszają liczbę zakopanych kulek w MBT poprzez odrębne mechanizmy farmakologiczne. Sugerują również potencjalną rolę leków działających na układ kannabinoidowy w modulowaniu zachowań kompulsywnych [Casarotto i in., 2010].

CBD a zachowania agresywne

Długotrwałe pojedyncze trzymanie myszy zwiększa agresywne zachowanie, stan zwany agresją wywołaną izolacją lub agresją terytorialną, który można złagodzić za pomocą leków przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych. Wyniki przedkliniczne i kliniczne wskazują, że kannabidiol (CBD), niepsychozomimetyczny związek z Cannabis sativa, ma właściwości przeciwlękowe, przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne. Jednak niewiele badań sprawdzało wpływ CBD na zachowania agresywne. W badaniu Hartmann i wsp., (2019) sprawdzili, czy CBD w dawkach 5, 15, 30 i 60 mg/kg, podane dootrzewnowo może osłabiać agresywne zachowanie wywołane izolacją społeczną w teście mieszkańca-intruza. Samce myszy Swiss (7–8 tygodni) trzymano w odosobnieniu przez 10 dni (myszy rezydentne), aby wywołać agresywne zachowania, podczas gdy myszy tego samego gatunku tej samej płci i wieku (myszy intruzów) trzymano w grupach. Podczas testu intruza umieszczono w klatce domowej rezydenta i rejestrowano agresywne zachowania zainicjowane przez rezydenta, w tym czas opóźnienia pierwszego ataku, liczbę ataków i całkowity czas trwania agresywnych spotkań. Badano także udział receptorów 5-HT1A i CB1 (CB1R) w działaniu CBD. Wszystkie badane dawki CBD wywoływały działanie antyagresywne, objawiające się spadkiem liczby ataków. CBD w dawkach pośrednich (15 i 30 mg/kg) również zwiększało opóźnienie ataku intruza i skracało czas trwania agresywnych spotkań. Żadna dawka CBD nie wpływała na zachowanie lokomotoryczne. Przeciwagresywne działanie CBD zostało osłabione przez antagonistę receptora 5-HT1A WAY100635 (0,3 mg/kg) i antagonistę CB1 AM251 (1 mg/kg), co sugeruje, że CBD zmniejsza agresywne zachowania wywołane izolacją społeczną poprzez mechanizm związany z aktywacją receptorów 5-HT1A i CB1. Ponadto CBD zmniejszyło ekspresję białka c-Fos, markera aktywności neuronalnej, w bocznej szarości okołoprzewodowej (lPAG) u izolowanych społecznie myszy poddanych testowi rezydent-intruz, co wskazuje na potencjalne zaangażowanie tego obszaru mózgu w działanie leku. Podsumowując – CBD może być terapeutycznie przydatne w leczeniu agresywnych zachowań, które zwykle są kojarzone z zaburzeniami psychicznymi [Hartmann i wsp., 2019].

Podsumowując:

Wiele badań wskazuje na działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne CBD, co może być bardzo dobrym wsparciem w długotrwałej terapii przewlekłego bólu. Ból może powodować wiele zachowań niepożądanych takich jak lęk czy agresja i autoagresja, dlatego należy w pierwszej kolejności wykluczyć podłoże somatyczne problemu. CBD wykazuje także ogromny potencjał antydepresyjny, co może być dobrym substytutem farmakoterapii, która w przypadku tak małych zwierząt jak myszy czy szczury, bywa problematyczna w zastosowaniu (trudne dawkowanie, łatwość przedawkowania). Także w terapii zachowań kompulsywnych u gryzoni CBD ma ogromny potencjał. Na szczególną uwagę zasługuje zaś działanie niwelujące zachowanie agresywne pomiędzy osobnikami tego samego gatunku, co jest wyjątkowo przydatne i od kilku lat stosowane przez autorkę (A. Kokocińską) podczas łączenia osobników i stad.